Kuanzishwa kwa taasisi huru
1. Taasisi zifuatazo zimeanzishwa ili kudumisha demokrasia, haki za binadamu, utawala bora, na uwajibikaji:

a) Mwendesha Mashtaka wa Umma
b) Tume ya Huru ya Uchaguzi na Mipaka
c) Tume ya Utumishi wa Mahakama
d) Tume ya Haki za Binadamu na Utawala Bora
e) Tume ya Usimamizi wa Polisi
f) Tume ya Kupambana na Rushwa
g)Ofisi ya Mkaguzi Mkuu wa Hesabu

2. Taasisi hizi zitafanya kazi kwa kujitegemea na hazina kuingiliwa na mamlaka yoyote ya serikali au watu binafsi.
3. Taasisi hizi ni huru, na chini ya Katiba na sheria tu, na lazima zisiwe na upendeleo na lazima zitumie mamlaka yao na kutekeleza majukumu yao bila woga, upendeleo au upendeleo.
4. Vyombo vingine vya serikali, kupitia hatua za kisheria na nyinginezo, lazima zisaidie na kulinda taasisi hizi ili kuhakikisha uhuru, kutokuwa na upendeleo, utu na ufanisi wa taasisi hizi.
5. Hakuna mtu au chombo cha serikali kinachoweza kuingilia utendaji wa taasisi hizi.
6. Taasisi hizi zinawajibika kwa Bunge la Kitaifa na lazima ziripoti juu ya shughuli zao na utendaji wa majukumu yao kwa Bunge angalau mara moja kwa mwaka.

Mwendesha Mashtaka wa Umma
1. Kutaanzishwa ofisi ya Uendeshaji wa Mashtaka ya Umma ambayo itawajibika katika kuchunguza malalamiko kuhusu utawala mbaya, matumizi mabaya ya madaraka, na ukiukaji wa haki za binadamu na maafisa wa umma na taasisi.
2. Mwendesha Mashtaka wa Umma atakuwa na uwezo wa kutoa mapendekezo na kupeleka mambo kwa mashtaka inapohitajika.
3. Baada ya kupokea pendekezo kutoka kwa Mwendesha Mashtaka wa Umma, Ofisi ya Mashtaka ya Kitaifa itafanya mashtaka mara moja kwa watu waliopendekezwa na mawakili wa serikali kwa mashtaka
4. Katika kesi ya shaka dhidi ya Ofisi ya Mashtaka ya Kitaifa, mwendesha mashtaka wa umma anaweza kufanya mashtaka yake mwenyewe dhidi ya maafisa wa umma
5. Taasisi husika za serikali zinazopokea mapendekezo kutoka kwa waendesha mashtaka wa umma zitatekeleza mapendekezo haya
6. Mwenendo wa afisa yeyote wa umma ambaye anakabiliwa na mapendekezo kutoka ofisi ya mashtaka, utazingatiwa na hatua kuchukuliwa dhidi ya afisa huyo au taasisi kuanzia tarehe ya mapendekezo kwa njia yoyote ambayo Mwendesha Mashtaka anapendekeza isipokuwa kama mapendekezo yamebatilishwa na Mahakama.
7. Mwendesha Mashtaka wa Umma ana mamlaka, kama inavyoainishwa katika sheria ya-

a. kuchunguza mwenendo wowote katika masuala yanayohusu serikali, au katika mamlaka za umma katika nyanja yoyote ya serikali, ambayo inadaiwa au inashukiwa kuwa na mwenendo usiyofaa au inayosababisha utovu wa nidhamu au upendeleo wowote.
b. kuripoti juu ya mwenendo huo; na
c. kuchukua hatua zinazofaa za kurekebisha.

8. Kila mwaka, Mwendesha Mashtaka wa Umma atahakikisha Vyombo husika vya serikali vinapatia Tume ya Haki za Binadamu na Utawala bora habari juu ya hatua ambazo wamechukua katika utekelezaji wa haki katika Muswada wa Haki.
9. Mwendesha Mashtaka wa Umma ana mamlaka na kazi za ziada zilizowekwa na sheria.
10. Mwendesha Mashtaka wa Umma hatachunguza maamuzi ya mahakama.
11. Mwendesha Mashtaka wa Umma atahakikisha watu wote na jamii nzima wanapata nafasi kuwasiliana na ofisi ya Mwendesha Mashtaka wa Umma.
12. Ripoti yoyote iliyotolewa na Mwendesha Mashtaka wa Umma lazima iwe wazi kwa umma isipokuwa kama kuna hali maalum, itakayoamuliwa kwa mujibu wa sheria za kitaifa, inayohitaji ripoti iwe siri.
13. Mwendesha Mashtaka wa Umma atateuliwa kwa kipindi kisichoweza kurudiwa cha miaka mitano.
14. Baada ya kumalizika kwa muda wake, mtu yeyote ambaye alihudumu kama Mwendesha Mashtaka wa Umma hataruhusiwa kupata utumishi wowote wa umma unaopatikana kupitia uteuzi.

Tume ya Utumishi wa Mahakama.
Kutakuwepo na Tume ya Utumishi wa Mahakama inayojumuisha-

a. Jaji Mkuu, ambaye anaongoza mikutano ya Tume.
b. Jaji mwingine mmoja wa Mahakama ya Katiba ambaye atakuwa wa jinsia tofauti na yule wa Jaji Mkuu
c. Mkuu wa Mahakama Kuu ya Rufaa
d. Jaji mwandamizi mwingine wa Mahakama Kuu kulingana na miaka ya utumishi katika Mahakama na Jaji mwingine wa Mahakama Kuu ambaye atakuwa wa jinsia tofauti na Jaji mwandamizi wa Mahakama Kuu na atateuliwa na Jaji Mkuu wa Mahakama Kuu
e. Rais wa chama cha wanasheria wa Tanganyika
f. Wanachama wawili (mmoja Mwanaue na Mwanamke) kutoka chama cha Wanasheria waliochaguliwa na wanachama kuhudumu kama mjumbe wa Tume ya Utumishi wa Mahakama

Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka
1. Kutakuwepo na Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka.
2. Mtu hataweza kuteuliwa kama mjumbe wa Tume ikiwa:

a. ndani ya miaka mitano, aliwahi kushikilia ofisi au kugombea uchaguzi kama:

i. Mbunge au mjumbe wa bunge la jimbo, au
ii. Sehemu ya uongoz wa chama cha siasa, au

b. Atakuwa anashikilia ofisi yoyote ya Serikali.

3. Mjumbe wa Tume hawezi kushikilia ofisi nyingine yoyote ya umma.
4. Tume ina jukumu la kusimamia kura za maoni (referenda) na uchaguzi wa chombo chochote cha uchaguzi au ofisi iliyoanzishwa na Katiba hii au kama ilivyoainishwa na Sheria ya Bunge. Majukumu yake ni pamoja na:

a. Usajili endelevu wa wapiga kura,
b. Sahihisho za mara kwa mara wa daftari la wapiga kura,
c. Kufafanua maeneo ya kibunge na kata za uchaguzi,
d. Kusimamia michakato ya uteuzi ya vyama vya siasa,
e. Kutatua migogoro ya uchaguzi, isipokuwa kesi za uchaguzi au migogoro kufuatia kutangazwa kwa matokeo,
f. Kusajili wagombea wa uchaguzi,
g. Kuendesha elimu ya mpiga kura,
h. Kuwezesha uangalizi wa uchaguzi, ufuatiliaji, na tathmini,
i. Kusimamia ufadhili wa kampeni wa wagombea na vyama
j. Kuendeleza kanuni za maadili kwa wagombea na vyama vya siasa, na
k. Kuhakikisha utiifu wa sheria zinazosimamia uteuzi wa wagombea.

5. Tume itatumia mamlaka na wajibu wake kwa mujibu wa Katiba hii na sheria ya kitaifa.

Mipaka ya Majimbo ya Uchaguzi
1. Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka itakagua majina, idadi, na mipaka ya majimbo ya uchaguzi kwa vipindi visivyopungua vya miaka saba na si zaidi ya miaka kumi.
2. Mapitio yoyote lazima yakamilike angalau miezi 12 kabla ya uchaguzi mkuu uliopangwa.
3. Tume itakagua mara kwa mara idadi, majina, na mipaka ya kata.
4. Ikiwa uchaguzi mkuu umepangwa ndani ya miezi 12 baada ya kukamilika kwa ukaguzi, mipaka iliyorekebishwa haitatumika kwa uchaguzi huo.
5. Idadi ya wananchi wa kila eneo la bunge inapaswa kuwa karibu iwezekanavyo na idadi rasmi ya watu, lakini tofauti zinaruhusiwa chini ya ibara cha (6) kuhesabu:

a) sura ya nchi (km milima, mito) na vituo vya mijini,
b) Maslahi ya jamii, uhusiano wa kihistoria, kiuchumi na kitamaduni, na
c)Miundombinu ya mawasiliano.

6. Tofauti ya idadi ya wananchi katika jimbo kulingana na kikomo cha idadi kilichowekwa hakiwezi kuzidi:

a. 40% katika miji na maeneo yenye watu wachache, na
b. 30% ya vijijini na maeneo sawa.

7. Katika kufanya ukaguzi wa mipaka, Tume:

a. itawasiliana na wadau wote husika, na
b. itahakikisha maeneo yote ya majimbo ya bunge na kata yana idadi sawa iwezekanavyo.

8. Tume inaweza kurekebisha majina ya eneo la jimbo la bunge au kata, idadi, na mipaka inapohitajika.
9. Kulingana na vifungu vya (1)– (4), maelezo ya eneo la jimbo la bunge na kata yaliyorekebishwa yatachapishwa katika Gazeti la Serikali na yataanza kutumika baada ya kuvunjwa kwa bunge ijayo.
10. Mtu yeyote anaweza kuomba katika Mahakama Kuu mapitio ya uamuzi wa Tume chini ya Ibara hiki.
11. Maombi kama hayo lazima yawasilishwe ndani ya siku 30 baada ya kuchapishwa kwa Gazeti na lazima yatatuliwe ndani ya miezi mitatu baada ya kuwasilishwa.
12. Kwa madhumuni ya Ibara hii, "idadi ya watu" inarejelea idadi inayopatikana kwa kugawanya jumla ya idadi ya watu wa Tanganyika kwa idadi ya maeneo ya majimbo ya bunge au kata zilizoanzishwa chini ya Ibara hii.

Kazi nyingine ya Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka
Tume ya Huru ya Uchaguzi na Mipaka:
1. itawajibika katika usimamizi wa uchaguzi huru, wa haki na wa uwazi.
2. Itadhibiti vyama vya siasa, kusimamia usajili wa wapiga kura, na kuhakikisha uaminifu wa michakato ya uchaguzi.
3. Hakuna Taasisi nyingine isipokuwa Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka itakayosimamia au kudhibiti uchaguzi wowote unaofanyika kwa madhumuni ya uchaguzi usio wa muungano katika maeneo ya Tanganyika
4. Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka haitaajiri au kutumia afisa yeyote wa umma katika idara au taasisi zingine za serikali kusimamia uchaguzi
5. Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka ya Tanganyika itakuwa mamlaka pekee ya kugawanya Wilaya ya Kupigia Kura, Maeneo ya majimbo ya Bunge na Maeneo ya Kikanda, Utawala nchini Tanganyika
6. Katika utekelezaji wa mamlaka yaliyowekwa katika ibara kidogo cha 5 hapo juu, Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka itatumia idadi ya watu na fomyula ya kijiografia.
7. Uamuzi wa Tume ya Huru ya Uchaguzi na Mipaka utabaki kuwa halali isipokuwa kama utabatilishwa na Mahakama yenye uwezo.

Tume ya Haki za Binadamu na Utawala Bora
1. Tume ya Haki za Binadamu na Utawala Bora itakuwa na majukumu yafuatayo:

a. Kukuza, kulinda, na kutekeleza kanuni za haki za binadamu na utawala bora.
b. kukuza ulinzi, maendeleo na upatikanaji wa haki za binadamu; Na
c. kufuatilia na kutathmini utunzaji wa haki za binadamu katika Jamhuri.
d. itakuwa mamlaka ya uchunguzi na mamlaka ya kupendekeza mageuzi ya kisheria ili kuimarisha ulinzi wa haki za binadamu.

2. Tume ya Haki za Binadamu ya Tanganyika ina mamlaka, kama inavyoainishwa na sheria za kitaifa, zinazohitajika kutekeleza majukumu yake, ikiwa ni pamoja na mamlaka ya-

a. kuchunguza na kuripoti juu ya utunzaji wa haki za binadamu.
b. kuchukua hatua za kupata marekebisho yanayofaa pale ambapo haki za binadamu zimekiukwa.
c. kufanya utafiti; na
d. Kuelimisha

3. Kila mwaka, Tume ya Haki za Binadamu na Utawala Bora lazima ihakikishe vyombo husika vya serikali vinaipatia Tume habari juu ya hatua ambazo wamechukua kuelekea utekelezaji wa haki katika Muswada wa Haki
4. Tume ya Haki za Binadamu na Utawala Bora ina mamlaka na kazi za ziada zilizowekwa na sheria ya kitaifa inayotumika nchini Tanganyika.

Tume ya Usimamizi wa Polisi
1. Tume ya Usimamizi wa Polisi itachunguza malalamiko dhidi ya vyombo vya kusimami sheria na kuhakikisha uwajibikaji wakati wa utovu wa nidhamu.
2. Itakuwa na mamlaka ya kupendekeza hatua za kinidhamu na mageuzi ya sera ili kuboresha viwango vya polisi.

Tume ya Kupambana na Rushwa
1. Tume ya Kupambana na Rushwa itapambana na ufisadi kupitia uchunguzi, mapendekezo ya mashtaka, na kampeni za uhamasishaji wa umma.
2. Itakuwa na uwezo wa kuchunguza ufisadi wa sekta ya umma na ya kibinafsi na kuripoti moja kwa moja kwa Bunge.

Ofisi ya Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali
1. Ofisi ya Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali itakagua matumizi ya umma na kuhakikisha uwajibikaji wa kifedha katika taasisi za serikali.
2. Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali atawasilisha ripoti kwa Bunge na umma kila mwaka.

Uteuzi wa Wamiliki wa Ofisi Muhimu za Taasisi ya Kikatiba wanaounga mkono demokrasia
1. Rais, kwa pendekezo la Kamati Maalum ya Bunge la Kitaifa inayojumuisha idadi sawa ya wawakilishi kutoka vyama vyote vya siasa vinavyowakilishwa katika Bunge lazima ateue:

a. Mwendesha Mashtaka wa Umma,
b. Mkaguzi Mkuu,
c. Mkuu wa Tume ya Haki za Binadamu na Utawala Bora
d. Mkuu wa Tume Huru ya ya Uchaguzi na Mipaka.
e. Mkuu wa Kamati ya Uangalizi wa Polisi

2. Kamati ya Bunge la Kitaifa lazima ipendekeze wagombea ambao:

a.Wameteuliwa na kamati ya Bunge, ambayo inaundwa kwa uwiano na wajumbe kutoka vyama vyote vinavyowakilishwa katika Bunge; Na
b. Zimeidhinishwa na Bunge kupitia azimio lililopitishwa na:

i. Angalau 60% ya wajumbe wa Bunge kutoka kila kikundi cha kisiasa kinachowakilishwa katika bunge la Kitaifa kwa ajili ya uteuzi wa Mwendesha Mashtaka wa Umma au Mkaguzi Mkuu, Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka au
ii. Walio Wengi (zaidi ya 50%) wa wajumbe wa Bunge kwa ajili ya uteuzi wa mkuu wa Tume ya Haki za Binadamu

Uteuzi na Kuondolewa kwa Wakuu wa Taasisi Huru
1. Wakuu wa taasisi huru watateuliwa na jopo huru la uteuzi linalojumuisha wawakilishi kutoka Bunge, mahakama, asasi za kiraia, na mashirika husika ya kitaaluma.
2. Rais atamteua rasmi mgombea aliyechaguliwa baada ya idhini ya bunge.
3. Wakuu wa taasisi huru watatumikia muda uliowekwa, usioweza kuongezewa muda kama ilivyoainishwa na sheria ili kuhakikisha mwendelezo wa kitaasisi na kuzuia ushawishi wa kisiasa.
4. Kuondolewa ofisini kutatokea tu kwa utovu wa nidhamu mkubwa, uzembe, au kutokuwa na uwezo na itafanywa kupitia mahakama huru.
5. Bunge litasimamia mchakato wa uteuzi na uondoaji ili kuzuia ushawishi usiofaa wa Rais na kudumisha uhuru wa taasisi hizi.

Ufadhili na Uwajibikaji
1. Taasisi huru zitafadhiliwa vya kutosha kupitia bajeti ya kitaifa ili kuhakikisha uendeshaji wao mzuri.
2. Kila taasisi itawasilisha ripoti za kila mwaka kwa Bunge na umma juu ya shughuli na matumizi yao.

Masharti ya Jumla
1. Wakuu wa taasisi huru watateuliwa na Rais kwa idhini ya bunge na watatumikia muda uliowekwa kama ilivyoainishwa na sheria.
2. Kuondolewa kwa wakuu wa taasisi huru kunahitaji mchakato wa uwazi kulingana na misingi wazi kama vile utovu wa nidhamu au kutokuwa na uwezo.